NË SHËNJESTËR/ Pjesa e Dytë
Por ndërsa qeveria shqiptare ka hequr dorë vullnetarisht në mënyrë të pazakontë nga përfitimi i ndërtimit të komplekseve luksoze të projektit ‘Marina dhe Jahtet e Durrësit’, duke i falur 81 hektarë truall investitorit dhe duke e përjashtuar nga taksat në infrastrukturë, pikëpyetja më e madhe që ngre ky projekt, është fati i Portit të Durrësit, ku ende edhe sot qeveria shqiptare nuk ka bërë të ditura kostot e ndërtimit të portit të ri, që thuhet se do të jetë në Porto Romano.
Një projekt i cili është kundërshtuar fort edhe ky nga ekspertët dhe nga kundërshtarët politikë të qeverisë, të cilët shikojnë te zbatimi i këtij projekti, mundësinë e një incidenti me pasoja të rënda.
Kjo, pasi porti i ri i Durrësit, do të ndërtohet pranë depozitave të gazit që ndodhen po në Porto Romano, çka mund të rriste ndjeshëm riskun e një incidenti me pasoja të paparashikueshme, duke qenë se në portin e ri, nuk do të zhvendoset vetëm porti i mallrave, por edhe terminali i pasagjerëve.
Osman Metalla, profesor i Detarisë – Universiteti ‘Aleksandër Moisiu’ Durrës
Por duke u kthyer edhe njëherë te kostot, është akoma e paqartë se kush do të jenë financuesit e portit të ri dhe pse qeveria po i mban kaq shumë të izoluar nga informacioni publik.
Nëse nga vlerësimi paraprak është menduar që kostoja e Portit të ri të Durrësit të jetë 500 milionë dollarë, si do t’i sigurojë qeveria shqiptare këto para?
Osman Metalla, Profesor i Detarisë- Universiteti ‘Aleksandër Moisiu’ Durrës
Por sipas vendimit të qeverisë Rama, projekti për Portin e ri të Durrësit, do të ndërtohet në një fazë të dytë dhe pritet të ndodhë gradualisht brenda 15 viteve.
Sipas marrëveshjes, projekti pritet të finalizohet në dy faza. Në fazën e parë parashikohet dorëzimi i pjesës së sheshit, ku thuhet se do të ndërtohen dy godina në atë që njihet si zona e Urës së Dajlanit që sot është një tokë e papërdorur nga Porti, por që pritet të kthehet në një qytet të vogël.
Relacioni i Marrëveshjes
Sipas ekspertëve, duke marrë parasysh statusin e investitorit strategjik, që i lejon të operojë pa taksa, kompania ndërtuese mund të rrisë kostot pa u shqetësuar.
Kjo për sa kohë që ato me marrëveshjen e nënshkruar me qeverinë janë të përjashtuar nga TVSH.
Çka i bën ata që të reduktojnë fitimet, një pjesë të të cilave normalisht duhet t’i marrë qeveria shqiptare.
Po sipas ekspertëve, bazuar në skemën e përgatitur, kjo mund të bëjë që kompania pasi të blejë mallrat me çmimin real, mund t’i dërgojë ato në një vend offshore.
Aty ku nga më pas mund t’u bëjë dalje nga vendi offshore në territorin kufitar shqiptar me çmimin që ajo dëshiron, duke fryrë në këtë mënyrë çmimet dhe rritur fiktivisht shpenzimet.
Osman Metalla, Profesor i Detarisë- Universiteti “Aleksandër Moisiu” Durrës
Por duke u kthyer te ndërtimi i portit të Jahteve, një investim që thuhet të kapë vlerën e 1.49 milionë miliardë eurove, kjo është ende e paditur ende se kur do të ndodhë, pasi ky investim është i lidhur ngushtësisht me zhvendosjen e Portit të Durrësit.
Ku sipas parashikimeve, thuhet se qeverisë do t’i duhen të paktën 5 vite për të kryer zhvendosjen e Portit të Durrësit, në territorin e ri dhe vetëm pas kësaj zhvendosje, porti i Jahteve do të zgjerohet me një sipërfaqe edhe më të gjerë.
Ndërkohë që terminali i pasagjerëve që sot ndodhet në Portin e Durrësit pritet të qëndrojë aty, ndërsa ridimensionimi e tij thuhet se do të kryhet në një fazë të dytë të zbatimit të projektit.
Relacioni i Marrëveshjes
Ndërsa siç e thamë edhe më herët, sot e vetmja gjë që dihet e sigurt është se përjetësimi në kulla shumëkatëshe i Portit aktual të Durrësit, nuk do të bëjë asgjë tjetër vetëm se do të riaktivizojë idenë e vjetër të qeverisë Rama për ta kthyer këtë projekt në një shans të artë për kanalizimin e parave informale, në një nga zonat më të preferuara bregdetare të Shqipërisë.
Osman Metalla, profesor i Detarisë- Universiteti ‘Aleksandër Moisiu’ Durrës
Por ndërsa këto mbeten oponenca e zërave të ekspertëve, Porti i Durrësit, nuk kishte si t’i shpëtonte retorikës së fortë politike.
Duke u kthyer në axhendën e politikës së ditës dhe një përplasje të madhe në Kuvend, ku edhe këtë herë nuk munguan akuzat e forta të ndërsjella.
Madje gjuha e opozitës shkoi deri aty sa e quajti një projekt në shërbim të Serbisë dhe interesave të Presidentit të saj, Aleksandër Vuçiç.
Sali Berisha, kryetar i PD
Por kush janë vëllezërit Kariç, që Sali Berisha përmendi në Kuvend dhe cila është lidhja e tyre me atë që opozita e quan megaafera e Portit të Durrësit.
Sipas të dhënave që disponohen, vëllezërit Bogoljub dhe Dragomir Kariç thuhet se ishin një nga familjet më të pasura dhe më me ndikim në vitet ‘90 në Serbi, periudha, kur ky vend udhëhiqej nga Sllobodan Millosheviç.
Madje thuhet se ata ishin sponsorë të regjimit gjakatar të atij që më pas u cilësua si ‘Kasapi i Ballkanit’, por zbehja e rolit të Millosheviç, mesa duket solli pa kthim edhe rënien e familjes Kariç në Serbi.
Por ndërsa fuqia e tyre u zbeh në Serbi, thuhet se biznesmenët Kariç rigjetën forcat, duke u ngjitur në industrinë bjelloruse të pronave duke siguruar nga aty përfitime të mëdha nëpërmjet firmës së tyre ‘Dana Astra’, gjë të cilën thuhet se e arritën falë lidhjeve me presidentin bjellorus, Alexander Lukashenko.
Pavarësisht problemeve që njëri prej vëllezërve, Bogoljub Kariç, kishte në Serbi, ku u akuzua për evazion fiskal dhe pastrim parash, autoritetet serbe e pezulluan çështjen ndaj tij.
Çka bëri që ai të kthehej në Serbi, ku më herët kishte kandiduar edhe në zgjedhjet presidenciale.
Ndërkohë që biznesi i tij në Bjellorusi thuhet se vazhdonte të lulëzonte falë miqësisë me presidentin, Aleksandër Lukashenko.
Ndërkohë që në një dalje të tij të fundit në dhjetor 2021, Dragomir Kariç e cilësoi Lukashenkon si Presidentin e tij.
Ndërsa tha se “shumë kompani perëndimore ende punojnë indirekt me Bjellorusinë përmes vendeve të treta. Sepse biznesi është si uji: ju nuk mund ta ndaloni atë, ai do të gjejë rrugën e tij”.
Por ndërsa emri i tij po lakohet gjithmonë e më shumë në ambientin politik shqiptar si i përfshirë në megaaferën e Portit të Durrësit, qeveria ka vendosur t’i injorojë këto zëra.
Madje kryeministri Rama zgjodhi t’i përgjigjet akuzave të Berishës në mënyrë retorike dhe të ashpër.
Edi Rama, kryeministër
Po ndërkohë që kryeministri Rama zgjodhi këtë gjuhë për t’iu përgjigjur kundërshtarëve të tij politikë, në fjalën e saj në Kuvend, ministrja e Infrastrukturës dhe Energjetikës, Belinda Balluku, tha se Porti i ri i Durrësit, do t’i shërbejë projektit të ‘Ballkanit të Hapur’.
Belinda Balluku, zëvendës kryeministre dhe Ministre e Infrastrukturës
Nuk do t’i shërbejë vetëm Shqipërisë, por edhe Kosovës. Porti i Durrësit do të lidhet përmes një hekurudhe me Portin e Thatë që po ndërtohet në Kosovë. Do t’i shërbejë edhe Maqedonisë së Veriut, por edhe Serbisë, si pjesë e “Ballkanit të hapur”. Nuk jemi pjesë e asnjë lobimi. Ne lobojmë vetëm për shqiptarët”.
Por cili do jetë fati i Portit të Durrësit, pas këtyre akuzave të ndërsjella?
A do të vazhdojë qeveria t’i qëndrojë me këmbëngulësi projektit të saj?
Dhe a do jetë ky projekt afera e radhës e korrupsionit, për të cilën do flitet gjatë?
Kjo mbetet për t’u parë.
Pasi ajo që duket në sipërfaqe, duket të jetë vetëm hija e korrupsionit, pasi askush nuk mund të thotë se sa të gjatë mund ta ketë shtatin dhe në cilat xhepa përfundon hija e kësaj afere.
Osman Metalla, Profesor i Detarisë – Universiteti ‘Aleksandër Moisiu’ Durrës
and then