“Një vështrim kritik mbi draft-Kodin Penal” – Analiza e Alket Hysenit: Midis Reformës, Politikës dhe Hiperkodifikimit!

Nga Alket Hyseni

Midis Reformës, Politikës dhe Hiperkodifikimit: Një Vështrim Kritik mbi Draft-Kodin Penal

Hartimi i një Kodi Penal të ri është një ndërmarrje që kërkon vizion, maturi dhe përgjegjësi të thellë institucionale. Ai nuk mund të udhëhiqet nga logjika e dëshirave apo protagonizmit individual apo institucional, as nga ngjarje dhe objektiva momental apo te përkohshëm, por nga nevoja për të krijuar një instrument që të qëndrojë në kohë dhe të mbështesë zhvillimin e shtetit të së drejtës për dekada. Ky diskutim nuk duhet parë si kundërshtim ndaj reformës, por si thirrje për reflektim të thelluar mbi drejtimin që po merr ajo, mes synimit për përditësim dhe rrezikut të hiperkodifikimit, mes politikës dhe teknikës ligjvënëse. Vetëm përmes një qasjeje të tillë të mirëmenduar mund të sigurohet që ndryshimet të jenë reale, të qëndrueshme dhe në shërbim të drejtësisë, jo të retorikës së saj.

Zhvillimet e shpejta teknologjike dhe sociale kanë transformuar mënyrën se si funksionojnë marrëdhëniet shoqërore dhe ekonomike, duke imponuar nevojën për një kuadër ligjor dinamik që pasqyron realitetet e reja. Në një shtet të së drejtës, ligji duhet të evoluojë me kohën për të garantuar rendin juridik dhe mbrojtjen efektive të të drejtave dhe lirive të individit, por pa cenuar sigurinë juridike dhe strukturat e normave të konsoliduara.

Pa hyrë në debatin nëse është apo jo e domosdoshme hartimi i një Kodi të Ri Penal, çështje mbi të cilën ruaj disa rezerva, vlerësoj se kodi aktual vështirë se mund të cilësohet si i papërshtatshëm në tërësi. Megjithatë, ai mund të kërkojë herë pas here ndërhyrje të pjesshme apo përmirësime të caktuara, ashtu siç ka ndodhur jo rrallë edhe më parë. Kjo qasje përbën në vetvete thelbin e sistemit kontinental të së drejtës, i cili bazohet në pasurimin dhe përsosjen e vazhdueshme të dispozitave ligjore.

Ndërkohë, nga ana tjetër, iniciativa për hartimin e një kodi të ri në vetvete nuk mund të rrëzohet apriori, por, për të dalë në këtë konkluzion, së pari duhet analizuar një sërë shkaqesh të rëndësishme që e bëjnë të mundur arritjen në përfundimin se është i nevojshëm një kod i ri. Së dyti, vlerësoj se kalimi nga një metodologji dhe teknikë legjislative e konsoliduar prej 100 vjetësh (që nga Kodi Penal i Mbretërisë Shqiptare), me një manual kodifikues prej rreth 400-500 nenesh, drejt një drafti të përbërë nga fragmente të mbledhura nga disa vende, pa pasur një bosht të qartë të bazuar në stadin e zhvillimit shoqëror, mentalitetin, traditat, zakonet dhe tendencën e dekriminalizimit të sa më shumë sjelljeve shoqërore të dënuara, përbën një qasje të gabuar. Një draft me rreth 1000 nene të karakterit teorik, komentues apo shterues, do të ngurtësojë dhe vështirësojë vendimmarrjen e magjistratëve dhe aplikimin e normave.

Përpjekja për të shpjeguar dhe për ti dhënë karakter komentues çdo norme penale, duke prezumuar qëllimin e mirë për të qartësuar aplikimin e normës, është e destinuar të dështojë madje sjell efekt të kundërt. Kodi Penal nuk është dhe nuk mund të jetë një përmbledhje e normave ezauruese, as nuk është komentar apo udhëzues i aplikimit të normave penale, ndaj t’ju lemë magjistratëve diskrecionin e nevojshëm për aplikimin e Kodit Penal, si dhe t’ju lëmë komentarin pedagogëve dhe studiueseve.

Kjo krijon përshtypjen e një zelli të nxituar, të pastudiuar mirë dhe, si rrjedhim, të papërshtatshëm me Shqipërinë e sotme dhe atë të paktën për 30 vitet e ardhshme. Rrota është shpikur; ne duhet ta përshtatim për epokën aktuale, mbase thjeshtë duke aplikuar një model të vetëm (gjerman, italian apo francez), të përshtatur me kushtet dhe rrethanat shqiptare. Një analizë e tillë nuk mund të bëhet nga organet politike, aq më pak nga apendikset e tyre, por nga profesionistë të fushës, profesorë të së drejtës, vendas dhe të huaj, katedra të pavarura nga dëshirat momentale apo nga synime politike pra, nga ekspertë penalistë me ekspertizë, pavarësi dhe integritet, pavarësisht se, në thelb, nevojitet vullneti politik për ta materializuar në një ligj konkret. Kjo synohet për një Kod Penal që të qëndrojë për disa dekada, por gjithsesi dinamik dhe i prekshëm herë pas herë ashtu sikundër edhe kushtetutat nuk janë të paprekshme edhe pse janë aktet më të larta juridike.

Gjithsesi, synimi i këtij shkrimi është që, duke marrë parasysh se ekziston një vullnet i qartë politik për një kod të ri (i drejtë apo i gabuar si vendim mbetet për t’u parë), të jap disa ide lidhur me problemet e rënda konceptuale dhe përmbajtësore që ka ky draft i paraqitur për publikun nga grupi i punës, ndonëse nuk ka një transparencë të plotë mbi atë se kush ka punuar teknikisht për këtë draft, seksione të caktuara të tij dhe kush janë ata që po e propozojnë.

Duke e konsideruar me rëndësi të veçantë pjesëmarrjen në diskutime rreth Draft Kodit të Ri Penal, për sa i përket Kreut II, Veprat penale në fushën doganore (nenet 611–626), paraprakisht po parashtroj disa mendime, të cilat, nëse gjenden me vend, do të shërbenin gjatë diskutimeve më të thelluara në kuadrin e ndryshimit apo rihartimit të Kodit të Penal.

1. Rishikimi i përgjithshëm i dispozitave për veprat penale të kontrabandës në Kodin e Ri Penal është një proces i rëndësishëm dhe i ndërlikuar që lidhet ngushtë jo vetëm me interesat financiare të vendit dhe të subjekteve pjesëmarrëse gjatë veprimtarisë doganore, por edhe me sigurinë dhe mbrojtjen e jetës së njerëzve, kafshëve, bimëve dhe mjedisit në tërësi.

Nga ana tjetër, është fakt dhe këtë e kemi theksuar edhe më parë  se problemet e trajtuara lidhur me veprat penale të kontrabandës kanë treguar qartë e në mënyrë të plotë se, si ndërmjet studiuesve, juristëve, ashtu edhe te ligjvënësi, nuk ndahen mendime të njëjta dhe, për më tepër, nuk ekziston i njëjti afrim kur bëhet fjalë për kualifikimin e krimeve të fushës doganore, për përmasat apo shkallën e përfshirjes në ligjin penal dhe në Kodin Doganor (aktualisht në Kodin Doganor në nenet 251, 66, 67 dhe në Kodin Penal në fuqi, nene 171–179/c), sanksionimet që duhet të aplikohen, dallimin e tyre nga kundërvajtja doganore, si dhe për përgjegjësinë penale të personave përgjegjës.

Ekzistenca e mendimeve dhe e pikëpamjeve të ndryshme ka çuar dhe çon, në mënyrë të paevitueshme, në vlerësime jo të njëjta nga akuza, avokatët dhe praktika gjyqësore. Kjo e fundit, në raste të caktuara, ka rezultuar në shkelje të të drejtave dhe interesave të personave fizikë e juridikë, ashtu edhe të interesave të shtetit.

Nga ana tjetër, ana objektive e të dy shkeljeve, kontrabandë dhe kundërvajtje kryesisht ndryshon vetëm në anën sasiore (tejkalim të një pragu monetar), ndaj, krahas rihartimit të dispozitave për veprën penale të kontrabandës, do të duhet të rregullohen edhe dispozitat përkatëse (nenet 266–272 të Kodit Doganor).

Mosangazhimi në zgjidhjen e këtyre çështjeve, anashkalimi i tyre edhe në kushtet kur Kodi Doganor 2014, (me përjashtim të çështjeve që kanë të bëjnë me bashkimin doganor të vendeve të Unionit), është në qasje të plotë me UCC, ka ndikuar ndjeshëm në hartimin e draft-Kodit të Ri Penal dhe në angazhimet në kuadrin e MSA-së për të përafruar legjislacionin penal për veprat penale të kontrabandës me Acquis Communautaire, me objektivat për njësimin me të drejtën doganore dhe penale e të doktrinës së saj, si dhe me zbatimin sipas standardeve të Gjykatës Evropiane.

Ndaj, është mëse e domosdoshme që trajtimet, veçanërisht për veprat penale të kontrabandës, të bëheshin me përgjegjësi e seriozitet dhe me angazhimin e specialistëve të kualifikuar të fushës doganore, duke ia nënshtruar dispozitat ligjore të shkeljeve doganore paraprakisht një diskutimi konstruktiv nga një rreth sa më i gjerë personash të fushës akademike në të drejtën penale doganore, të prokurorëve, avokatëve e gjyqësorit. Ndërkohë që në trupën e stafit për hartimin e dispozitave të kontrabandës do të duhej të ishte përfshirë edhe një ekspert i fushës doganore për luftën kundër shkeljeve doganore, gjë që do të përbënte investimin më të rëndësishëm dhe më efikas në përballjen me sfidat që paraqet një ndërmarrje e tillë.

Mendimi se prezantimi i draft-Kodit të Ri Penal, të hartuar nga grupi i ekspertëve të ngarkuar nga Qeveria Shqiptare, përmes një konsultimi publik dhe më tej parlamentar, do të sjellë ndryshimet dhe plotësimet e nevojshme, nuk qëndron edhe për faktin se një ndërtim me themele të dobëta, sado përmirësime t’i bëhen, është i destinuar të rrëzohet pa mundësuar ndryshime rrënjësore. Ndaj çdo përpjekje për korrigjime apo plotësime të dispozitave, siç edhe po procedohet, nuk do të ketë efektivitetin e duhur.

Për më tepër, siç edhe është theksuar nga studiues e praktikantë të fushës, nuk do të përfaqësojë më shumë se një ndërmarrje të nxituar për garantimin e një përafrimi të thelluar të dispozitave të veprave penale të kontrabandës me ato të legjislacionit të vendeve të BE-së. Ndërkohë që produkti i këtij drafti të “përmirësuar” do të sillte më shumë paqartësi në organin e luftës kundër kontrabandës në DPD, në prokurorë, në aplikimin e dispozitave për shkeljet doganore dhe, siç ka ndodhur edhe më parë, do të krijonte premisa për interpretime tërësisht të ndryshme të tyre në raste të ngjashme.

2. Përfshirja e veprave të kontrabandës dhe sanksionet në Kodin Penal kërkon që strukturimi i dispozitave t’i përgjigjet Kodit Penal dhe jo të trajtohet si një ligj i veçantë. Kështu, në draftin objekt diskutimi janë parashikuar dispozita të panevojshme (neni 611 – Përkufizime dhe oportuniteti i Autoritetit Doganor). Për më tepër, përkufizimet e përcaktuara kryesisht në nenin 6 të Kodit Doganor duhet të shërbenin edhe në dispozitat për veprat penale të kontrabandës në draft-Kodin Penal. Ndryshe, mund të lindin paqartësi dhe interpretime të ndryshme si nga autoriteti doganor, ashtu edhe nga organi i prokurorisë dhe gjykatat.
3. Në draftin objekt diskutimi janë përdorur terma të panevojshëm, përsëritje të panevojshme dhe formulime të paqarta, të cilat jo vetëm që nuk mund të pranohen në rastin e një ligji me rëndësi të veçantë, siç është Kodi Penal, por edhe mund të bëhen shkak për keqinterpretime të vetë dispozitës ligjore. Kështu, në nenin 611, pika 4: “…Autoriteti Doganor ushtron oportunitetin për të kërkuar…”; shkronja d, pika 5: “Vlerësohet me objektivitet që rasti ka rëndësi të posaçme publike përgjithësisht…”; pika 2 e nenit 612: “Hedhja për konsum në territorin e produkteve…”; në nenin 625, pika 2: “…gjykata…publikimi i vendimit gjyqësor.” Ndërkohë, është e nevojshme që në shumë dispozita të kontrabandës të theksohet ana subjektive – dashja.

Në pikën 5, shkronja “d”, lidhur me vlerësimin doganor apo mallrat e kaluar kontrabandë, është përcaktuar vetëm si të rrezikshme për jetën apo shëndetin e njerëzve, kur në fakt, në ligjin doganor, rrezikshmëria përfshin jo vetëm jetën dhe shëndetin e njerëzve, por edhe të kafshëve, bimëve dhe mjedisit në tërësi.

Në pikën 6, është parashikuar si rast i veçantë fillimi kryesisht i hetimit penal, kur kjo është detyrë dhe kompetencë e organit të ndjekjes penale e sanksionuar me ligj, etj.

Në pikën 5, shkronja a-d, togfjalëshi “tarifë e shmangur në vlerë të konsiderueshme” mund të krijojë paqartësi dhe keqinterpretime, kur në Kodin Doganor, neni 6, është përcaktuar termi “detyrime doganore të importit/eksportit”.

4. Terminologjia në formulimin e dispozitave të veprës penale të kontrabandës në draftin objekt diskutimi, në të shumtën e rasteve, është e paqartë, ndryshe nga ajo e Kodit Doganor (neni 250, 266) dhe dispozitat në fuqi për kontrabandën në Kodin Penal, të cilat, për hir të së vërtetës, janë më të qarta dhe më të kuptueshme.

Në këto rrethana, duke qenë se kemi të bëjmë me një rast lex specialis, ku çështjet e kontrabandës janë përcaktuar në dispozita të veçanta si në Kodin Doganor ashtu edhe në Kodin Penal, kërkohet një qartësi dhe përputhje më e mirë e termave të përdorur dhe të dispozitave që kanë të bëjnë me kontrabandën.

5. Dispozitat për veprat penale të mallrave të ndaluara dhe të kufizuara duhet të ishin më të plota dhe të specifikuara veçmas, duke theksuar qëllimin e sigurisë dhe mbrojtjes publike. Ndërkohë që për veprën penale të mallrave me akcizë kërkohet një specifikim apo listim i mallrave me akcizë objekt kontrabande, si p.sh. për artikullin duhan i importuar, pije alkoolike, karburante;
6. Në draft-Kodin Penal, edhe pse janë shtuar së tepërmi dispozitat për kontrabandën, përcaktimet në nenin 613 – “Kontrabandë në një regjim doganor”, kufizojnë rastet e veprës së kontrabandës të cilat nuk kanë të bëjnë me vendosjen e mallrave nën një regjim doganor. Ndërkohë që, duke mos bërë formulimin e qartë për kontrabandën e kryer përmes kalimit jashtë zyrave doganore, mallrave pa deklaratë doganore apo me deklarim të rremë, vështirësohet veprimtaria e organit të ndjekjes penale dhe gjykatës për shqyrtimin, klasifikimin dhe sanksionimin e tyre.
7. Në draft-Kodin janë shtuar llojet e veprave penale të kontrabandës duke krijuar përsëritje të panevojshme (neni 622, 619). Ndërkohë, formulimet e nenit 623, lidhur me mosdeklarimin e objekteve antike dhe mospërfshirja e tyre së bashku me mallrat me vlerë kombëtare krijojnë paqartësi me pasoja në veprimtarinë hetimore dhe gjyqësore.
8. Neni 626 – Konkurimi i veprave dhe bashkëpunimi është i diskutueshëm.
9. Qëndrimi i gjykatës dhe, në tërësi, doktrina, falsifikimin deri më sot nuk e ka konsideruar vepër penale më vete që konkurron me veprën penale të kontrabandës, ndërkohë që ka konsideruar korrupsionin si vepër penale që konkurron me kontrabandën.
10. Sanksionet e parashikuara në draft-Kodin, si ato me burg ashtu edhe ato me gjobë, bien ndesh me respektimin e parimit të rëndësishëm që ato të jenë efektive, proporcionale dhe dekurajuese, si dhe vendosjen e tyre në kufij të arsyeshëm. Ndërkohë, kjo mund të krijojë efekte të padëshiruara, për shkak të një ashpërsimi të tepruar të mekanizmave të dënimeve penale. Ndaj kërkoheshin dispozita të veçanta për dekriminalizimin e veprave penale, me dënim me gjobë në një kufi të arsyeshëm.

Kështu, parashikimet në draft-Kodin e ri Penal të dënimeve alternative me burg edhe për mallrat e zakonshme (neni 620, 621/1, 617, 618, 619) rëndojnë pozitën e personit nën përgjegjësi penale. Kjo është veçanërisht e dukshme në nenin 624 të draft-Kodit, ku për personat juridikë janë parashikuar dënime me gjobë në masën e pesëfishit (në fakt, duhet të bëhet fjalë për detyrime të shmangura apo të munguara). Duke shtuar këtu edhe dënimin administrativ të parashikuar në nenin 268, pika 2 të Kodit Doganor, që është trefish i detyrimit të shmangur dhe konfiskimi i mallrave objekt kontrabande e i mjeteve të transportit, masa represive e dënimit i kalon çdo kufi të arsyetimit logjik!

Ndërkohë që, duke mos bërë dallim në sasinë, peshën dhe vlerën e tyre, kjo bie ndesh si me dispozitat e legjislacionit penal për kontrabandën në vendet e Unionit, ashtu edhe me tendencën aktuale për dekriminalizim të disa veprave penale të kontrabandës.

Nga ky këndvështrim, një analizë më e kujdesshme kërkohet edhe lidhur me përfshirjen e personit nën hetim për sa i përket shmangies nga pagesa e shumës së TVSH-së. Është e qartë se momenti doganor i importimit përbën lindjen e detyrimit doganor (ose faktin gjenerues), por për rastin e detyrimit të TVSH-së ai realizohet plotësisht vetëm me futjen në konsum të produktit. Dhe kjo është e vetëkuptueshme, ashtu siç përmendet edhe në ligjin për TVSH-në, kemi të bëjmë me furnizim. Ndaj ky problem duhet të ishte analizuar me vëmendjen e duhur, pasi përfshirja përfundimtare e TVSH-së në detyrimet e importit mund të ketë efekte të padëshiruara, për shkak të një ashpërsimi të tepruar të mekanizmave të dënimeve penale, pa një vlerësim të duhur të natyrës së detyrimit të shmangur që ka të bëjë si me mallrat objekt konfiskimi, ashtu edhe me pagesën e TVSH-së së shmangur.

Për më tepër, qasja në dispozitat e draft-Kodit Penal që bazohet në zgjerimin e rasteve që identifikohen si kontrabandë (d.m.th. shkelje penale mbi 10 mijë euro), rrezikon të krijojë një situatë të pajustifikuar lidhur me shmangien nga pagesa e TVSH-së, pasi mund të hapë procedura penale edhe për raste të rëndësisë së vogël, të cilat, në shumicën e rasteve, përfundojnë duke shkaktuar konsumim të kotë të energjive të autoriteteve dhe pasoja operative e financiare për bizneset.

10. Parashikimi në draft-Kodin Penal i konfiskimit të mjeteve të transportit në çdo rast, si dhe mospërfshirja e alternativës kur mungon malli për konfiskimin në vlerë të tij, kërkon saktësime të mëtejshme lidhur me praninë e mjetit të transportit dhe kur mjeti është përgatitur posaçërisht për fshehjen e mallit, modifikuar për të rritur kapacitetin e ngarkesës ose autonominë, ose që përdoret në shkelje të rregullave që lidhen me qarkullimin e mjeteve motorike dhe sigurinë detare.
11. Draft-Kodi në nenin 624, pika 2, 3 dhe neni 625, duke huazuar nga pjesa e përgjithshme e Kodit Penal në fuqi, ka parashikuar edhe qëndrimin e gjykatës lidhur me dënimet dhe masat plotësuese.

Nëse do të përfshihen në këtë paketë të dispozitave për kontrabandën edhe procedura dhe vendimmarrja e gjykatës, atëherë do të duhet të zgjerohet më tej veprimtaria e gjykatës lidhur me rastet e pushimit të gjykimit të çështjes për kontrabandë dhe dërgimi i saj për procedim administrativ, etj., gjë që do ta rëndonte së tepërmi këtë dispozitë, e cila mund të përfshihej në Kodin Doganor, përfshirë trajtimin e mallrave të konfiskuara, etj.

12. Neni 619 kërkon ristrukturim. Por edhe nga këndvështrimi formal, kjo dispozitë ka pasaktësi. Kështu, përmbajtja e kësaj dispozite do të duhej të kishte të bënte me Kontrabandë në lëvizjen apo transportimin e mallrave detarë, ajrorë dhe në liqenet kufitare, të kryer nga drejtuesi i mjetit të transportit detar, ajror si dhe nga ekuipazhi i mjetit të transportit. Gjithashtu, kontrabandimi si vepër penale e fushës doganore ka të bëjë me përgjegjësinë për mallrat (përfshirë bagazhet) dhe jo për njerëzit, siç edhe është parashikuar në këtë dispozitë ligjore.
13. Pragu financiar përbën një risi në raport me legjislacionin penal të fushës doganore.
14. Përmes tij, nga pikëpamja objektive, përcaktohen kufijtë e shkeljes administrative (kundërvajtje doganore) nga vepra penale e kontrabandës. Por ky përcaktim do të duhej të trajtohej më gjerësisht, pasi paraqet rëndësi për organet e hetimit në klasifikimin e shkeljes doganore, kundërvajtje doganore apo kontrabandë. Mendojmë gjithashtu se pragu në shumën prej 10 milionë lekësh kufizon përfshirjen e veprimeve të kundërligjshme për kualifikimin e veprës penale të kontrabandës, gjë që ndikon negativisht në goditjen e krimit.

Është e vërtetë se në legjislacionin e Unionit pragu financiar i pranuar në shumën 10 milionë euro është konsideruar i drejtë, por në kushtet e vendit tonë, me një aktivitet tregtar jo në ato përmasa sa në vendet e Unionit, pragu financiar për të dalluar kontrabandën nga kundërvajtja, kur janë të pranishme edhe rrethanat rënduese, do të duhej të ishte shumë më i ulët.

14. Rrethanat rënduese kërkonin një trajtim më të plotë, kjo edhe bazuar në parimin e sipërpërmendur të efektivitetit, proporcionalitetit dhe dekurajimit. Kështu, në draft-Kod në vijim të dispozitës përkatëse duhet të parashikoheshin: profesionalizmi i personit në kryerjen e kontrabandës, pengimi i organeve të rendit dhe doganës për goditjen dhe ndjekjen e rasteve të kontrabandës, shuma e detyrimit të shmangur, rastet e ndjekjes të kontrabandës kur ngjarja lidhet me vepra të tjera kundër besimit publik ose administratës publike, dhe, në varësi të rastit të sipërpërmendur, krahas dënimit me burg edhe dënimi me gjobë, etj.

Hyrja në fuqi dhe rregullat kalimtare kërkojnë ripunim të plotë të dy kodeve, Kodit Penal dhe Kodit Doganor në fuqi. Ndryshe, mund të krijohen pasoja në respektimin e ligjshmërisë. Në rastin konkret, në draftkod nuk është parashikuar një periudhë përshtatjeje për sistemin, dhe për pasojë, nuk është konsideruar e nevojshme të përfshihen rregulla kalimtare për rishikim, rregullim dhe shfuqizim të dispozitave të Kodit Doganor në fuqi që kanë të bëjnë me kontrabandën (nenet 266–272), si dhe me kohën që u duhet operatorëve ekonomik dhe strukturave që përgjigjen për zbatimin e të dy kodeve.

Në përfundim, ndryshimet e fundit në Kodin Penal përbëjnë një hap të rëndësishëm drejt përshtatjes së sistemit tonë juridik me realitetin bashkëkohor shoqëror, politik, ekonomik dhe teknologjik. Evolucioni i shpejtë i fenomeneve kriminale, veçanërisht atyre që lidhen me krimin kibernetik, korrupsionin, taksat, mbrojtjen e të miturve dhe mjedisin, kërkon një reagim ligjor të studiuar, të qartë dhe efektiv. Përshtatja e dispozitave penale me këto zhvillime nuk përbën vetëm një domosdoshmëri praktike, por edhe një detyrim që buron nga parimet themelore të shtetit të së drejtës dhe nga procesi i integrimit evropian. Vetëm përmes një kuadri penal të përditësuar, të qëndrueshëm dhe të harmonizuar me standardet ndërkombëtare mund të garantohet drejtësia materiale, të parandalohet kriminaliteti dhe të forcohet besimi i qytetarëve në ligj si instrument i rendit dhe sigurisë juridike.

Në përfundim, nga shqyrtimi i dispozitave të propozuara del qartë se nisma për përmirësimin e kuadrit penal është e nevojshme por mënyra si po konceptohet procesi i rishkrimit të Kodit Penal lë vend për rezerva thelbësore. Në vend që të ndërtohet mbi eksperiencën dhe dispozitat ekzistuese, po shihet një tendencë për hiperkodifikim, për zgjerim të panevojshëm të normave dhe për ngarkim të sistemit me formulime komentuese teorike, të pasakta dhe shpesh me dy apo me shumëkuptime.

Një reformë e qëndrueshme nuk arrihet duke rishkruar gjithçka nga e para, por duke rishikuar me kujdes, unifikuar dhe përmirësuar atë që tashmë funksionon, në përputhje me nevojat reale të sistemit të drejtësisë dhe ekonomisë. Ndaj, më shumë se një “Kod i Ri”, Shqipëria ka nevojë për një kod më të mirë, të ndërtuar mbi transparencë, bashkëpunim institucional dhe respekt për traditën juridike, një proces që e forcon shtetin e së drejtës, jo që e dobëson atë.

BalkanWeb