Një studim i ri i botuar në Advances in Atmospheric Sciences zbulon erëra të fuqishme dhe të panjohura më parë që fryjnë me shpejtësi mbi pjesë të Antarktidës Perëndimore. Akullnaja Thwaites, e quajtur shpesh “Akullnaja e Doomsday”, është veçanërisht e rëndësishme sepse shkrirja e saj e përshpejtuar mund të çojë në një rritje katastrofike globale të nivelit të detit. Ky hulumtim ofron njohuri të reja mbi forcat që nxisin humbjen e shpejtë të akullit dhe rritjen e nivelit të deteve, duke dhënë të dhëna të reja për dinamikën klimatike të Antarktidës.
Shkencëtarët kanë studiuar prej kohësh pse akullnajat Thwaites dhe Pine Island po shkrihen kaq shpejt, por zbulimi i këtyre LLJ-ve shton një pjesë të rëndësishme që mungon në enigmë. Sipas Sai Prabala Swetha Chittella, autores kryesore të studimit, “Ne donim të kuptonim se sa shpesh ndodhin këto LLJ dhe çfarë i shkakton ato. Të kuptuarit e këtyre erërave të forta është kritike pasi ato ndoshta mund të kenë ndikime të rëndësishme në rishpërndarjen e borës mbi raftet e akullit Thwaites dhe Pine Island, si dhe ndikojnë në qarkullimin e oqeanit dhe lëvizjen e akullit detar. Këto procese mund të ndikojnë potencialisht në shkallën me të cilën shkrihen akullnajat Thwaites dhe Pine Island, dhe kështu në kontributin e tyre në rritjen e nivelit të detit.”
Ekipi përdori matje me radiosondë, balona moti të lëshuara pranë Detit Amundsen, për të kapur të dhëna të detajuara rreth shpejtësisë së erës dhe temperaturave në atmosferën e poshtme. Nga 22 matje, gjysma treguan praninë e këtyre erërave të ngjashme me ato të avionit, shumica që fryjnë në det të hapur mbi oqean. Simulimet duke përdorur një model moti me rezolucion të lartë konfirmuan se këto LLJ shtrihen në pjesë të mëdha të rajonit, duke rritur ndjeshëm shpejtësinë e erës mbi akullnajat dhe oqeanin përreth. Ky zbulim tregon ndërveprime komplekse midis atmosferës, akullit dhe oqeanit që ndikojnë drejtpërdrejt në shkallën e shkrirjes së akullnajave.
Një nga gjetjet kryesore të studimit është roli i cikloneve – sistemeve të stuhive me presion të ulët – në forcimin e këtyre erërave katabatike që tashmë janë të fuqishme. Erërat katabatike ndodhin kur ajri i ftohtë dhe i dendur rrjedh poshtë nga malësitë e brendshme të Antarktidës, por ciklonet mund t’i intensifikojnë ato, duke rezultuar në LLJ edhe më të forta. Dr. Andrew Orr, një bashkautor i hulumtimit, shpjegoi: “Gjëja më e rëndësishme që gjetëm është se LLJ-të ndodhin shpesh në këtë pjesë të Antarktidës dhe zakonisht bëhen më të forta nga stuhitë që kalojnë.”
Ky bashkëveprim do të thotë që stuhitë mund të veprojnë si përforcues për këto erëra të ngjashme me ato të rrymave, duke rritur aftësinë e tyre për të rishpërndarë borën dhe për të ndikuar në qarkullimin e oqeanit. Erërat më të forta mund të ndryshojnë lëvizjen e akullit detar dhe të nxisin përzierjen në oqean, gjë që ndikon në mënyrën se si akullnajat humbasin akullin në det. Të kuptuarit e kësaj lidhjeje është thelbësore sepse ndryshimi i modeleve të stuhive për shkak të ndryshimeve klimatike mund të përshpejtojë më tej humbjen e akullit, duke kërcënuar stabilitetin e akullnajave të Antarktidës.
(A.A/)
and then