Algat që ndihmuan në ftohjen e Tokës 14,000 vjet më parë po zhduken në Antarktidë

Dikur aleatë të fuqishëm në luftën kundër ndryshimeve klimatike, algat mikroskopike të fshehura nën akullin detar të Antarktidës tani po veniten – dhe zhdukja e tyre mund të përshpejtojë krizën që ato ndihmuan në ngadalësimin e mijëra vjet më parë. Një studim i ri i botuar në Nature Geoscience zbulon se si këto alga, konkretisht një specie e quajtur Phaeocystis, luajtën një rol çuditërisht të madh në ftohjen e Tokës në një kohë kritike në historinë e saj klimatike.

Afërsisht 14,000 vjet më parë, Toka po kalonte fazën e fundit të Epokës së Akullit. Në vend që të vazhdonte në një trajektore të ngrohjes së qëndrueshme, Hemisfera Jugore përjetoi një përmbysje të papritur klimatike. Ky fenomen, i quajtur tani Përmbysja e të Ftohtit Antarktik, u karakterizua nga dimra të gjatë me zgjerim të akullit detar, të ndjekur nga shkrirje të mprehta pranverore. Këto kushte formuan inkubatorin e përsosur për një ngjarje të jashtëzakonshme biologjike.

Të nxitur nga vërshimi i ujit të shkrirë të pasur me lëndë ushqyese, lulëzimet e Phaeocystis shpërthyen në të gjithë Oqeanin Jugor. Duke vepruar kështu, ato kapën vëllime të mëdha dioksidi karboni nga atmosfera dhe e çuan atë në oqeanin e thellë – duke e mbyllur atë në thelb për shekuj me radhë. Shkalla e këtij lavamani natyror të karbonit mbeti e fshehur nga shkencëtarët për dekada, kryesisht sepse Phaeocystis nuk la fosile të dukshme .

Ky mister filloi të zbulohej kur studiuesit nga Instituti Alfred Wegener aplikuan sekuencimin e ADN-së së lashtë në bërthamat e sedimenteve të nxjerra nga gati 2,000 metra poshtë Ngushticës Bransfield . Brenda shtresave të baltës oqeanike, ata gjetën gjurmë gjenetike të Phaeocystis që datojnë që nga periudha e Përmbysjes së Ftohtë. Zbulimi konfirmoi atë që mjetet e mëparshme gjeokimike nuk e kishin vënë re: këto alga të vogla ishin aktorë të klimës në një skenë globale.

Këto alga ushqejnë kafshë mikroskopike si zooplankton, të cilat nga ana tjetër mbështesin peshqit, zogjtë dhe grabitqarët kryesorë si fokat dhe balenat. Kur lulëzimet janë të shëndetshme, i gjithë rrjeti ushqimor lulëzon. Nëse këto lulëzime zhduken, efektet e valëzuara mund të destabilizojnë gjithçka sipër tyre.

Një tjetër rol kritik që luajnë këto alga është ai atmosferik. Phaeocystis lëshon sulfur dimetili (DMS) , një përbërës me bazë squfuri që ndihmon në formimin e reve . Më shumë re reflektojnë më shumë rrezet e diellit, duke ftohur sipërfaqen e Tokës. Një rënie në popullatat e Phaeocystis nuk do të thotë vetëm më pak peshq – mund të nënkuptojë më pak re dhe më pak rrezet e diellit që kthehen larg planetit.

Vëzhgimet e fundit tregojnë se akulli detar i Antarktidës po tkurret me një shpejtësi alarmante. Ciklet sezonale që dikur ushqenin lulëzime të mëdha algash po prishen. Me më pak akull dimëror, vëllimi i ujit të shkrirë të pasur me lëndë ushqyese në pranverë ka rënë. Kjo kufizon drejtpërdrejt aftësinë e Phaeocystis për t’u rritur.

Në të njëjtat bërthama sedimentesh që zbuluan ADN-në e lashtë, shkencëtarët gjetën gjithashtu raporte të larta bariumi ndaj hekurit – një tregues i materialit organik që fundoset në fund të oqeanit. Këto rritje të mëdha përputheshin saktësisht me shkrirjet e pranverës së kaluar dhe ngjarjet e lulëzimit. Kjo krijoi një tablo të qartë: më shumë akull çoi në më shumë shkrirje, gjë që shkaktoi lulëzime më të mëdha të algave dhe ruajtje më të thellë të karbonit.

Sipas Josefine Friederike Weiß , autores kryesore të studimit, “Studimi ynë tregon se këto lulëzime algash kontribuan në një ulje të ndjeshme të niveleve globale të CO₂ në atmosferë gjatë një faze tranzicioni të rëndësishme klimatike të karakterizuar nga shtrirja e lartë e akullit detar.”

Hulumtimi tradicional i klimës shpesh është përqendruar në bërthamat e akullit, flluskat e gazit dhe gjurmët e mineraleve. Por ky studim shënon një pikë kthese. Duke përdorur analizën gjenetike së bashku me marrjen e mostrave gjeologjike, shkencëtarët po mësojnë se si vetë jeta ka ndihmuar në rregullimin e klimës së Tokës gjatë mijëra viteve.

Shtresat e ADN-së në baltën e lashtë të shtratit të detit zbulojnë jo vetëm atë që ka jetuar, por edhe se si ekosisteme të tëra iu përgjigjën ndryshimit të temperaturave dhe mbulesës së akullit. Ky informacion është thelbësor për të kuptuar rolin që biologjia luan ende në botën e sotme që po ngrohet me shpejtësi.