Me kalimin e viteve, nuk janë vetëm rrudhat që shfaqen në lëkurë, as nyjat që kërcasin me zhurmë. Është edhe ajo ndjesi e rëndë, si çimento në kokë, pas një nate me alkool, dikur e përballonim me një kafe dhe dy vezë të fërguara, ndërsa sot kërkon tërë një “ritual shërimi” që zgjat gjithë ditën pas, e ndonjëherë edhe më shumë.
Dhe kështu, herët a vonë, lind pyetja:
A janë me të vërtetë më të këqija hangover-et me kalimin e moshës? Apo thjesht ne jemi bërë më të dobët, më pak të dhënë pas ekstremeve, më të vetëdijshëm për kufijtë tanë?
Shkenca, e ftohtë dhe e pamëshirshme si një mike e ndershme që s’të lë të gënjesh veten, na e thotë troç: po, hangover-et përkeqësohen me moshën.
Nuk është ide fikse, as nostalgji për vitet studentore kur mjaftonin dy orë gjumë dhe një copë bukë për t’u rimarrë. Është çështje kimie, biologjie – trupi nuk është më i njëjti, dhe bashkë me të, ndryshon edhe mënyra si përpunon alkoolin.
Profesori i anatomisë, Adam Taylor, e shpjegon qartë për “The Guardian”: ndërsa plakemi, ndryshon mënyra si trupi trajton alkoolin, dhe pika kyçe është mëlçia, ai filtër i palodhur që dikur punonte si një punëtor i fortë, por sot përmbytet si pas një turni nate që s’mbaron kurrë.
Pse ndodh kjo? Sepse enzimat që prodhon mëlçia zvogëlohen me kalimin e viteve. Pikërisht këto enzima janë përgjegjëse për shpërbërjen e alkoolit. Kur ato pakësohen, në trup mbeten substanca toksike si acetaldehidi, përbërësi që shkakton dhimbjen e kokës, përzierjen dhe atë ndjesinë sikur koka është bërë prej guri.
Sa më gjatë të qëndrojnë këto mbetje toksike në gjak, aq më shumë përhapen në inde, helmojnë trupin, por edhe humorin tonë – atë energji që dikur, të nesërmen, na çonte të këndonim në dush. Tani, ajo energji struket nën jorgan dhe lutet që ora të ndalojë.
Por nuk është vetëm mëlçia që lodhet: jemi një sistem i tërë organesh që plaken bashkë, në një mënyrë pothuaj poetike, si një shtëpi e vjetër që kërcet në çdo qoshe.
Uji në trup, ky element i thjeshtë, por jetik, fillon të pakësohet pas të 55-ave. Dhe meqë shumica e ujit ndodhet në muskuj, të cilët gjithashtu dobësohen, alkooli mbetet më i përqendruar në gjak.
Rezultati? Dehidratimi vepron më shpejt, më fort, si një helm i heshtur. Kokat fillojnë të trokasin, si tërmete të vegjël nga brenda, pa mëshirë për litrat e ujit që pimë për t’u shpëtuar.
Edhe veshkat lodhen: nuk pastrojnë më toksinat aq shpejt, duke lejuar që ato të grumbullohen në qeliza derisa “festa” e brendshme të kthehet në delir.
Ndërkohë, truri – më i thatë dhe më pak i mbrojtur nga lëngu që e rrethonte dikur – goditet nga alkooli pothuajse i pambrojtur. Mjegulla mendore, hutimi, sytë e turbullt që na vështrojnë nga pasqyra – janë të gjitha shenja të këtij lodhjeje biologjike.
Po, jemi ne ata që nuk e përballojmë më si dikur. Por jo sepse jemi “mundur” nga mosha, por sepse më në fund mësojmë të dëgjojmë trupin tonë.
Hangover-et nuk janë vetëm çështje biologjike, janë edhe një mësim mbi vetëdijen: për dobësinë tonë, për kufijtë tanë, për nevojën që të pimë ujë, të hamë mirë dhe të dimë kur të ndalojmë.
Përgjigjja e ftohtë është: jo plotësisht. Nuk mund ta mashtrosh kohën.
Por mund ta zbutësh goditjen e mëngjesit pas – me ujë, me masë dhe me një maturi që, ndoshta, nuk është aq e keqe sa duket.
Sepse, siç thotë Taylor, e vetmja gjë që shëron vërtet një hangover është koha. Koha, një paracetamol dhe një gotë ujë. Asgjë tjetër.
and then